Yazar David Hill, MD, FAAP Makalesinden Çevrilmiştir.
Yeni ebeveynler genellikle bebeğin gözlerinin ne renk olacağını düşündüğümü soruyor. Çocuk en az 1 yaşına gelene kadar bu soruya asla cevap veremem; yani, ya ebeveynler bana inanırsa ve büyük yaşam kararları vermek için cevabımı kullanırsa? Göz renginden bahsettiğimizde, aslında göze ne kadar ışığın girdiğini kontrol eden gözbebeğinin etrafındaki kaslı halka olan irisin görünümünden bahsediyoruz. Sonuçta, gözbebeği flaşlı fotoğraflar dışında her zaman siyah olacaktır ve beyazlar (sklera) hemen hemen beyaz kalmalıdır, ancak sarılık olan bebeklerin gözlerindeki beyaz kısım sarı görünebilir, iltihap varsa pembe veya kırmızı görünebilir.
Göz Rengi Zamanla Değişir
İris rengi, tıpkı saç ve ten rengi gibi, melanin adı verilen bir proteine bağlıdır. Vücudumuzda, işi melanin salgılamak olan melanosit adı verilen özel hücrelerimiz vardır. Zamanla, melanositler sadece biraz melanin salgılarsa, bebeğinizin gözleri mavi olacaktır. Biraz daha fazla salgılarlarsa gözleri yeşil veya ela görünecektir. Melanositler gerçekten meşgul olduğunda, gözler kahverengi görünür (en yaygın göz rengi) ve bazı durumlarda gerçekten çok koyu görünebilirler.
Melanositlerin işlerini bitirmeleri yaklaşık bir yıl sürdüğü için, bebeğin ilk doğum gününden önce göz rengini adlandırmak zor olabilir. Renk değişimi yaşamın ilk 6 ayından sonra biraz yavaşlar, ancak bu noktada yine de değişim görülebilir.
Göz rengi genetik bir özelliktir, ancak biyoloji dersinde öğrenmiş olabileceğiniz kadar keskin hatlı değildir. Mavi gözlü iki ebeveynin mavi gözlü bir çocuğu olması çok muhtemeldir, ancak bu her seferinde olmayabilir. Kahverengi gözlü iki ebeveynin kahverengi gözlü bir çocuğu olması muhtemeldir (ancak garanti edilmez).
Büyükanne ve büyükbabalardan birinin mavi gözlü olduğunu fark ederseniz, mavi gözlü bir bebeğe sahip olma şansı biraz artar. Bir ebeveynin kahverengi gözleri ve diğerinin mavi gözleri varsa, olasılıklar çocuğun göz renginde eşittir.
Çocuğunuzun bir gözü kahverengi bir gözü maviyse, doktorunuza danışın: muhtemelen Waardenburg sendromu adı verilen nadir bir genetik rahatsızlığı olabilir.
Şaşılık
Ebeveynler ayrıca yeni doğan bebeklerinin zaman zaman gözlerinin birbirine doğru kaydığını da gözlemleyebilir. Yaşamın ilk 6 ayı için bu normal olabilir. Başlangıç olarak, bir şeye bakmak için beynin gözleri nereye yönelteceğini bilmesi gerekir. Yaşamın ilk 2 ila 4 haftası için görme, bebeğin gözlerinin çoğu zaman bir hedef bulması için yeterince gelişmiş değildir. Ebeveynler genellikle yeni doğan bebeklerinin kendilerine bakmaktan çok arkalarına doğru baktığını hissederler çünkü öyledirler. Bununla birlikte, dördüncü haftada, eğer onu kucaklarsanız bebeğiniz yüzünüze odaklanabilecektir.
Görsel gelişimin çoğu gözlerden ziyade beyinde gerçekleşir. Gelişmekte olan beyin için en büyük zorluklardan biri, görsel sinyalleri bir taraftan diğerine koordine etmektir. Gözlerden gelen sinir sinyalleri, optik sinirlerden geçerek beynin her iki tarafına bölünür. Bu sinyalleri anlamlandırmak için beynin iki tarafının iş birliği yapması, bilgileri karşılaştırması ve göz hareketini istenen yönde koordine etmesi gerekir. 2 aylık olana kadar bebeğinizin yüzünüzü veya bir oyuncağı biraz takip ettiğini, sonra bir yandan diğer yana geçerken onu kaybettiğini fark edebilirsiniz. Ancak 2 aya kadar sağdan sola ve sonra tekrar geri izleyebilmelidir.
Bir sonraki büyük görsel dönüm noktası 6 aylıkken gerçekleşir. Bu zamana kadar beynin iki tarafı birbiriyle iyi ilişkiler içindedir. Bu noktaya kadar gözler, her ikisinin de bakacak bir şeyleri olduğu sürece birlikte hareket eder, ancak biri görmekten yoksun bırakılırsa (örneğin bir şapkayla örtülmekten), kendi yönüne kayabilir. 6 aylıkken gözlerden biri geçici olarak kapatılsa bile gözler aynı yöne bakmaya devam etmelidir. Bu durum klinikte 1 gözü 3 saniye kapatarak, ardından aniden açarak ve karşı gözle hala takip edip etmediğini kontrol ederek test edilir. Bu teste kapama-açma testi denir.
Bazen bir çocuğun yüzünün şekli, öyle olmasa bile gözlerin şaşı gibi görünmesine sebep olur. Geniş bir burun köprüsü olan bir çocuk, aslında sadece yana baktığında içe dönük bir göze sahip görünebilir. Bunu bir pencereden veya lambadan çocuğunuzun gözündeki ışık yansımasını izleyerek kontrol edebilirsiniz; her iki gözde aynı yere düşerse gözler birlikte çalışıyor demektir.
Göz Tembelliği (Ambliyopi)
Çocuk yorgun olduğunda gözde sapmalar daha sık görülür. 6 aylık veya daha büyük çocuğunuzun gözünün her zaman eşiyle aynı şekilde görünmediğini fark ederseniz, doktorunuza başvurun. Bir göz uzmanının çocuğu muayene etmesi çok önemlidir. Bazı insanların göz tembelliği (ambliyopi) dediği şey, bir gözün diğeri kadar net görmediğinin bir işareti olabilir. Beyin çok farklı iki girdiden bir resim yapmak zorunda kaldığında, kötü gözden gelen sinyalleri görmezden gelmeye başlar. Zamanla bu süreç geri döndürülemez hale gelir ve zayıf gözde kısmi körlüğe yol açar. Çoğu durumda, normal derinlik algısıyla büyüdüğünden emin olmak için, sorunu çocuk 3 yaşına gelmeden çözmek gerekir. Ambliyopi tedavisi, durumun nedenine ve ciddiyetine göre değişir. Bazı çocuklar, beyni zayıf gözden gelen sinyallere dikkat etmeye zorlayan gözlüklere veya yamalara ihtiyaç duyar. Diğer çocukların, göz hareketini kontrol eden belirli kasları kısaltmak veya uzatmak için ameliyat olması gerekir.
Kaynak: Dad to Dad: Parenting Like a Pro (Copyright © American Academy of Pediatrics 2012)
