Bu önemli konuda danışanlarımızdan ve ailelerinden gelen soruları yanıtlıyorum.
Bipolar bozukluk nedir? Manik Depresif nedir?
Halk arasında “Bipolar Hastalığı”, “Manik Depresif” olarak da bilinen bipolar bozukluk, kişide depresyon ve mani/hipomaninin görüldüğü bir durumdur. Bipolar, kelime anlamı olarak “iki uçlu” demektir. Hastalığın bir ucu majör depresyon dönemi, diğer ucu ise bunun tersi olan mani ve hipomani dönemleridir. Bu yüzden bipolar bozukluk belirtileri hastanın hangi dönemde olduğuna göre değişir.
Depresyon döneminde:
- En az iki hafta süreyle, hemen hemen her gün ortaya çıkan ve günün büyük kısmında devam eden mutsuzluk, üzgünlük, çökkünlük ve hayattan zevk almama durumu görülür.
- Kişi odaklanma sorunu yaşar.
- İştahı, uykusu ve fiziksel enerjisi artar veya azalır.
- Kendine güvensizlik, pişmanlık, suçluluk ve intihar düşünceleri ortaya çıkabilir.
Manik dönemde ise:
- Hasta aşırı ve yersiz bir şekilde coşkuludur veya öfkelidir.
- Fikirler kafasında uçuşur, çok konuşur, az uyumasına rağmen enerjisi yüksektir, kendine abartılı bir özgüveni vardır, birçok projeye birden başlayabilir, kendisinde normalde olmayan güçler ve beceriler görebilir, cinsel isteği artmış olabilir, tehlikeli olabilecek davranışlar görülebilir.
- Bu durum dışarıdan bakan insanların görebileceği kadar barizdir ve kişinin normal halinde çok farklıdır.
- En az bir hafta (eğer hasta hastaneye yatırılması gerekiyorsa daha kısa olabilir) sürer.
- Hipomani de benzer ama daha hafif ve en az dört gün süren bir durumdur.
Bipolar nöbeti nasıl olur?
Bipolar bozukluk, manik veya depresif nöbet şeklinde olabilir. Bu yüzden tek bir “bipolar nöbeti” yoktur. Hastanın içinde bulunduğu döneme göre nöbet özellikleri değişir. Bazı hastalarda aynı anda manik ve depresif dönem belirtileri bir arada bulunabilir. Bu duruma “karma dönem” adı verilir.
Bipolar bozukluk neden olur?
Bipolar bozukluk hem genetik (kalıtsal, irsi) hem de çevresel nedenlerin bir araya gelmesi ile ortaya çıkar. Ailesinde bipolar bozukluk olan birisinde bu bozukluğun olma riski yaklaşık 7 kat artmıştır. Çalışmalara göre bipolar bozukluğu olan kişilerin ailesel olarak gelen ve erken dönemdeki kayıplarla artan, duygusal tepkilerini yoğun hale getiren bir mizaçları vardır. Bu mizaç yapılarından kaynaklanan davranışları onları stresli yaşam olaylarına daha açık hale getirir. Mizaç ve stresli yaşam olaylarının birleşimi, beynin limbik bölgesinin çalışmasını daha da bozar ve bipolar ataklar ortaya çıkar. Bu ataklar kişinin daha da fazla stresli olaya maruz kalmasına neden olur ve böylece bir kısır döngü oluşur.
Bipolar bozukluk testi var mıdır?
Bipolar bozukluk tanısı diğer tüm psikiyatrik bozukluklar gibi uzman hekimin ayrıntılı bir değerlendirme ve muayenesi ile konulur. Ancak bipolar bozukluk belirtilerinin taranması, şiddetinin değerlendirilmesi ve tedavisinin izlenmesi için geliştirilmiş ölçekler vardır. Çocuk ve ergenler için olan bir teste BURADAN ulaşabilirsiniz. Sık kullanılan diğer ölçekler arasında Young Mani Ölçeği sayılabilir.
Bipolar bozukluk tedavisi ne kadar sürer?
Bipolar bozukluk tedavisinin ana prensipleri:
- Erken tanı ve hızlı tedavi,
- Sadece atağın değil bozukluğun tedavi edilmesi,
- Belirtilerin tamamen yok olmasının hedeflenmesi,
- Eşlik eden durumların tedavi edilmesi,
- Tedaviye uyumun, intihar düşüncelerinin ve yan etkilerin yakından izlenmesi olarak özetlenebilir.
İlk atak sonrası tedavi en az 2 yıl sürdürülmelidir. Tekrarlayan olgularda tedavi ömür boyu sürdürülebilir.
Bipolar bozukluğu olanlar evlenebilir mi?
Tabii ki. Bipolar bozukluk, iyi tedavi edilebilen bir bozukluktur ve kişinin evlenmesini engellemez. Ancak kadın hastalarda gebelik döneminde ilaç tedavisi dikkatli bir şekilde düzenlenmelidir.
Bipolar hastaları ne kadar yaşar?
Bipolar bozukluk hastalarının yaşam süresi beklenenden yaklaşık 10-15 yıl kısa olarak saptanmıştır.
