Sosyal beceri eksikliği önemli bir sorun. Okul çağında ve sonrasında çocukların neredeyse üçte biri arkadaşlıkla ilgili sorunlar yaşıyor. Bunların bir kısmı görmezden geliniyor ve içe kapanık, diğerleri ise aktif olarak reddediliyor. Sosyal sorunlar bazı çocukların zorbalığa uğramalarına, akademik, duygusal, davranışsal sorunlara, madde kullanımına, şiddete, intihara yol açabiliyor. Bunların yanı sıra, sosyal beceri eksiklikleri, çocukların özgüvenlerini de olumsuz yönde etkileyerek, ilerleyen yıllarda yetişkinlik dönemlerinde de ilişkilerinde zorluklar yaşamasına neden olabilir.
Bu önemli konuyu ele alan birçok program var. Ancak bunların büyük çoğunluğu başarısız. Neden?
- Başarısız olmanın en önemli nedenlerinden biri de, bu programların çoğunun sosyal becerileri yalnızca kuramsal düzeyde ele almasıdır. Çocukların, sosyal becerileri gerçek hayatta uygulayarak geliştirmeleri gerekir.
- Çözümler “ekolojik” değil. Yani yetişkin gözünden. Oysa yetişkinlerin söylediği veya önerdiği birçok davranışın çocuk ve gençlerin dünyasında yeri yok. “Git diğer çocuklarla konuş” gibi öneriler hiçbir işe yaramıyor.
- Yeteri kadar somut değil. Sosyal sorunlar yaşayan birçok çocuk ve gencin duyguları tanımada, karşı tarafın verdiği ipuçlarını almada, empati kurmada zorlukları var. Bu çocuk ve gençlere örneğin “Hislerine güven” demek hiçbir şey katmıyor.” gibi öneriler hiçbir işe yaramıyor. Bu nedenle, sosyal beceri geliştirme süreçlerinde, çocukların yaşadığı sorunları anlamak ve onlara somut geri bildirimlerde bulunmak kritik bir rol oynar.
- Yeterli pratik yok. Sosyal beceri kazanılması için seansta yapılanların MUTLAKA dışarıda devam ettirilmesi, geliştirilmesi gerekli. Dolayısı ile anne babayı veya öğretmeni bilinçli bir şekilde katmayan, iyi belirlenmiş ödevler içermeyen hiçbir programın şansı yok.
- Bir çok program yeterli derecede yapılandırılmış değil. Çoğu program hangi beceriyi nasıl ele alacağını iyi yapılandırmadığı ve becerileri önem sırasına göre geliştirmediği için başarısız.
- Çok azının gerçek bilimsel desteği var. Sosyal beceri programlarının büyük kısmı “hikmeti kendinden menkul”. Arkalarında yeterli bilimsel araştırma ve çalışma verisi bulunmuyor.
Bütün bu sorunları ele almak için biz University of California Los Angeles (UCLA) tarafından geliştirilmiş programları (PEERS & Children Friendship Training Program) temel alıyoruz. Sonuçlar da gayet iyi, dramatik değişiklikler olabiliyor. Ama zaman ve çok emek isteyen, ailenin ve çocuğun/gencin motivasyonunun yüksek olmasını gerektiren süreçler. Seans dışında pratik olmadığı sürece iyi ilerlemek mümkün değil. Bu da ev ödevlerinin ailenin de desteği ile yapılmasına bağlı oluyor.
Prof. Dr. Özgür Öner – Çocuk ve Ergen Psikiyatristi – Psikoterapist
Bunlar da İlginizi Çekebilir
