Aşağıda Amerikan Pediatri Derneği’ne (AAP) ait sağlık ve güvenlikle ilgili önerileri görebilirsiniz.
İlk Günü Kolaylaştırmak
- Ebeveynler yardım istemek için okulun ilk gününe kadar beklemelerine gerek olmadığını hatırlamalıdır. Okullar yaz boyunca, ebeveynlerin ve çocukların sahip olabileceği soruları, çocuğun özel ihtiyaçları ile ilgili olanlar da dahil olmak üzere, gidermeye açıktır. Yardım almak için en uygun zaman okul açılmadan bir ila iki hafta önce olabilir.
- Birçok çocuk okul, sınıf veya öğretmen değişimi gibi yeni durumlara adaptasyon konusunda gerginlik hissedebilir. Bu durum her yaşta ortaya çıkabilir. Çocuğunuz gergin görünüyorsa, yeni durumla alakalı prova yapmak yardımcı olabilir. Çocuğunuzu okulun ilk gününden önce yeni okulunu veya sınıfını ziyaret etmeye götürün. Ona, okulun ilk gününde gerginlik hisseden çok sayıda öğrenci olabileceğini anlatın. Öğretmenler, ilk günlerde öğrencilerin gergin olabileceğini bilirler ve herkesin mümkün olduğunca rahat hissetmesini sağlamak için ekstra çaba sarf ederler. Çocuğunuz gergin görünüyorsa, ona ne hakkında endişelendiğini sorabilir ve yeni durumu yönetebilmek adına neler yapabileceği konusunda ona yardımcı olabilirsiniz.
- Okulun ilk günü hakkında olumlu bir beklenti yaratmak için okula başlamanın olumlu yönlerine işaret edin. Eski arkadaşlarını göreceklerini ve yenileriyle tanışacaklarını söyleyin. Okulda diğer çocuklarla geçmişte yaşamış oldukları veya olabilecekleri olumlu deneyimler hakkında konuşun.
- Çocuğunuz yeni bir okula başlıyorsa, okulda mevcut olan oryantasyonlara katılın ve başlangıç tarihinden önce okulu gezme fırsatı yaratın. Okul başlamadan birkaç gün önce çocuğunuzu oyun alanında oynaması ve yeni ortama alışabilmesi için okula getirebilirsiniz.
- İhtiyaç olduğunu düşünüyorsanız, ilk gün çocuğunuzu okula arabayla siz götürün (ya da birlikte yürüyün) ve okuldan onu siz alın ve olası stresi önlemek adına okula erken gidin.
- Günün başında veya sonunda çocuğunuzun yeni öğretmeniyle iletişim kurun; bu sayede öğretmene çocuğunuzun okul deneyimini desteklemek istediğiniz mesajını vermiş olursunuz.
- Çocuğunuzun okul günlerindeki uyuma/uyanma programına açılıştan bir hafta kadar önceden başlayın. Bu düzenleme okulun ilk günleri için zaman değişimi konusunu stres unsuru yapmaktan çıkaracaktır.
Sırt Çantası Güvenliği
- Geniş, sırt kısmı ve omuz askıları yastıklı bir sırt çantası seçin.
- Çocuğunuzun çantası ağır olmasın. Sırt çantasını tüm bölmelerini kullanacak şekilde düzenleyin. Daha ağır olan eşyaları sırtın ortasına en yakın bölmeye gelecek şekilde yerleştirin. Sırt çantası çocuğunuzun vücut ağırlığının %10 ila %20’sinden daha ağır olmamalıdır. Çantayı çocuğunuzla birlikte haftalık olarak gözden geçirin ve hafif tutmak için gereksiz eşyaları çıkarın.
- Çocuğunuza her zaman her iki omuz askısını da kullanmasını hatırlatın. Sırt çantasını tek bir omuza asmak kasları zorlayabilir.
- Çantayı alt kısmı çocuğunuzun beline oturacak şekilde ayarlayın.
- Okulunuz izin veriyorsa tekerlekli bir sırt çantası düşünün. Bu tip sırt çantası, ağır yük taşıması gereken öğrenciler için iyi bir seçim olabilir. Tekerlekli sırt çantalarının da merdivenlerden yukarı taşınması gerektiğini, karda kullanımının zor olabileceğini ve bazı dolaplara sığmayabileceğini unutmayın ve son olarak çocuğunuzla birlikte sırt çantası güvenliğini gözden geçirin.
Okula/Eve Seyahat
Çocuğunuzla birlikte temel kuralları gözden geçirin:
Okul Servisi
- Çocuğunuza her zaman servise veya okul binasına güvenli erişim sağlayabileceği noktalardan servise binmesi ve inmesi gerektiğini anlatın.
- Çocuğunuza servise yönelmeden önce, servisin durmasını beklemesi gerektiğini hatırlatın.
- Çocuğunuzun servis şoförünü görebileceği bir yere yürüdüğünden emin olun (bu, sürücünün de onu görebileceği anlamına gelir).
- Araçların gerektiği gibi durmaması ihtimaline karşın, caddeyi geçmeden önce başka hiçbir aracın gelmediğini görebilmesi için çocuğunuza yolun her iki tarafına da bakması gerektiğini hatırlatın. Okulun ilk gününden önce caddeyi birkaç kez nasıl geçeceğini prova edebilirsiniz.
- Çocuğunuz serviste ayağa kalkmamalı, dolaşmamalıdır.
- Çocuğunuzun okul servisinde emniyet kemerini her zaman kullandığından emin olun.
- Okulun serviste yiyecek konusundaki prosedürlerini kontrol edin. Serviste yiyecek yenmesi alerjisi olan öğrenciler için bir sorun teşkil edebilir.
- Çocuğunuzun serviste acil duruma neden olabilecek kronik bir durumu varsa, okul başlamadan önce servis acil durum planı hakkında bilgi almak için okul hemşiresi veya okul sağlık personeli ile iletişime geçin.
Binek Araç
- Tüm yolcular emniyet kemeri takmalı veya yaşa uygun bir araç koltuğu veya yükseltici koltuk kullanılmalıdır.
- Çocuğunuz mümkün olduğunca uzun süre, aracın koltuk kemeri vücuduna tam oturana kadar, yaşına uygun araç koltuğunda/koltuk destekleyicilerle seyahat etmelidir. Çocuğunuz koltukta sırtını yasladığında ayakları yere doğru sarkıyor olmalı, emniyet kemeri iki omuz ve göğüs ortasından geçecek şekilde konumlanmalı (boğaz kısmı değil), bel kemeri kalça üzerinden geçmelidir.
- 13 yaşından küçük tüm çocuklar araçların arka koltuğuna binmelidir.
- Çocuğunuz 18 yaşından büyük genç bir sürücü ise araç kullanırken dikkatinin dağılmasını önlemek için emniyet kemeri kullanması, yolculuk sırasında yiyecek-içecek tüketmemesi, eller serbest modda bile olsa cep telefonunu kullanmaması gerektiğini anlatın.
Bisiklet
- Çocuğunuzun yönetebildiğinden emin olmak için okul açılmadan önce okula giden bisiklet rotasını pratik edin.
- Sürüş ne kadar kısa veya uzun olursa olsun daima bisiklet kaskı takmasını söyleyin.
- Sağ şeritte, trafikle aynı yönde sürmesini ve varsa bisiklet şeritlerini kullanması gerektiğini anlatın.
- Uygun el sinyallerini kullanması gerektiğini hatırlatın.
- Trafik ışıklarını ve trafik işaretlerini dikkatle takip etmesi gerektiğini söyleyin.
- Görünürlüğü artırmak için parlak renkli giysiler tercih etmesini söyleyin. Özellikle hava kararmışsa beyaz veya açık renkli giysiler ve yansıtıcı giysiler giymek önemlidir.
Okula Yürüyerek Gitmek
- Çocuklar genellikle 9-11 yaşlarında okula yürüyerek gitmeye hazırdır.
- Çocuğunuzun okula yürüyüş yolunun güvenli bir rota olduğundan emin olun.
- Çocuğunuzun okula birlikte yürüyebileceği mahalledeki diğer çocukları tanıyın. Trafiğin daha yoğun olduğu mahallelerde, bir yetişkinin eşlik ettiği “okula yürüyüş grupları” organize edebilirsiniz.
- Çocuğunuzun yaya olma becerileri konusunda gerçekçi olun. Küçük çocuklar trafikte dürtüsel ve daha az temkinli olduklarından, çocuğunuzun yetişkin gözetimi olmadan okula yürümeye hazır olup olmadığına dikkatlice karar verin. Eğer rotanız çocuğunuzun yürümede sıkıntı yaşayabileceği yoğunluktaysa bir yetişkinin ona eşlik etmesini sağlayabilirsiniz.
- Çocuklarınız küçükse veya yeni bir okula başlıyorlarsa, ilk hafta rotayı anladıklarından ve güvenli bir şekilde yürüyebileceklerinden emin olana kadar birlikte yürüyün ya da bir yetişkinin onlarla birlikte yürümesini sağlayın. Çocuğunuzun okula giderken bir caddeyi geçmesi gerekiyorsa, okul açılmadan önce onlarla güvenli sokak geçişi konusunda alıştırma yapın.
- Parlak renkli giysiler, reflektörlü yelek veya kol bandı gibi görünürlüğü arttıracak tercihler çocuğunuzu sürücüler tarafından daha görünür hale getirecektir.
Okulda Yemek
- Araştırmalar, besleyici bir kahvaltı yiyen çocukların işlevselliklerinin daha iyi olduğunu göstermektedir. Besleyici bir kahvaltıyla güne başlayan öğrencilerin okulda akademik başarıları yüksektir, daha iyi konsantrasyon sağlarlar ve daha fazla enerjiye sahiptirler. Bazı okullarda çocuklar için kahvaltı servisi bulunur; sizin okulunuzda sağlanmıyorsa, çocuğunuza protein içeren bir kahvaltı hazırlayabilirsiniz.
- Çoğu okul düzenli olarak kafeterya menülerinin programlarını eve gönderir ve/veya okulun web sitesinde yayınlar. Bu ön bilgi sayesinde, okuldaki yemeğin çocuğunuzun yemeyi tercih etmeyeceğini düşündüğünüz bir yemek olduğu günlerde, öğle yemeğini hazırlayarak yanında götürmesini sağlayabilirsiniz.
- Okuldaki otomatlar, alakart yemekler ve kantin de dahil olmak üzere yemekhanenin içinde ve dışında neler sunulduğuna bakın. Okul günü boyunca satılan tüm gıdalar, Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlenen beslenme standartlarını karşılamalıdır. Taze meyve, az yağlı süt ürünleri, su ve %100 meyve suyu gibi sağlıklı seçenekler sunuluyor olmalıdır. Çocuğunuzun okul sağlığı politikası hakkında bilgi edinin ve yürürlüğe koymak için okul gruplarına katılın.
- Her 29 ml meşrubat yaklaşık 10 çay kaşığı şeker ve 150 kalori içerir. Günde sadece bir kutu gazlı içecek içmek çocuğunuzun obezite riskini %60 artırır. Çocuğunuzun öğle yemeği için daha sağlıklı seçenekler (su ve uygun büyüklükte meyve suyu veya az yağlı süt ürünleri gibi) seçin.
Zorbalık
Zorbalık veya siber zorbalık, bir çocuğun başka bir çocuğu tekrar tekrar rahatsız etmesidir. Zorbalık fiziksel, sözlü veya sosyal olabilir. Okulda, oyun alanında, okul servisinde, mahallede, internet üzerinden veya cep telefonu gibi mobil cihazlar aracılığıyla olabilir.
Çocuğunuz Zorbalığa Uğradığında
- Okul yetkililerini sorun konusunda bilgilendirin ve onlarla çözümler üzerinde çalışın.
- Çocuğunuza güvenilir bir yetişkinden ne zaman ve nasıl yardım isteyeceği konusunda rahat olmasını öğretin. Kimden yardım isteyebileceklerini belirlemelerini isteyin.
- Zorbalığın ciddiyetini anlayın ve çocuğunuzun zorbalığa maruz kalma konusundaki duygularını kabul edin.
- Çocuğunuza nasıl tepki vermesi gerektiğini öğretin:
- Zorbalık yapan kişinin gözlerine bak.
- Dik dur ve sakin ol.
- Uzaklaş.
- Çocuğunuza net bir sesle neyi nasıl söyleyeceğini öğretin:
- “Yaptığın şeyden hoşlanmıyorum.”
- “Lütfen benimle böyle konuşma.”
- Çocuğunuzu diğer çocuklarla arkadaş olmaya teşvik edin.
- Çocuğunuzun ilgisini çeken dış etkinlikleri destekleyin.
- Zorbalıktan haberdar olan bir yetişkinin, orada olamayacağınız zaman çocuğunuzun güvenliğine ve iyiliğine dikkat edebileceğinden emin olun.
- Çocuğunuzun sosyal medya etkileşimlerini izleyin, böylece sorunları önlemede proaktif olabilirsiniz.
Çocuğunuz Zorbalık Yaptığında
- Çocuğunuzun zorbalığın asla kabul edilmeyeceğini bildiğinden emin olun.
- Çocuğunuzun olumsuz davranışı üzerinde kesin ve tutarlı sınırlar belirleyin.
- Çocuğunuzdan zorbalık yaptığı çocuğun nasıl hissediyor olabileceğini düşünmesini isteyerek empati kurması konusunda yönlendirici olun. Çocuğunuza birisi ona zorbalık yapsa nasıl hissedeceğini sorun.
- Olumlu rol model olun. Alay etmeden, tehdit etmeden veya karşısındakinin canını yakmadan da isteklerini elde edebileceğini anlatın.
- Sevdiği şeylere erişimini engellemek gibi etkili, fiziksel olmayan disiplin yöntemlerini kullanın.
- Başka çocuklara zorbalık yapmak yerine iyi davranması, yardım etmesi, nazik olması gibi pozitif davranışlarını pekiştirmeye odaklanın.
- Okul müdürü, öğretmenler, okul sosyal hizmet uzmanları veya psikologlar ve çocuğunuzun zorbalık yaptığı çocukların ebeveynleri ile pratik çözümler geliştirin.
Çocuğunuz Zorbalık Durumuna Seyirci Olduğunda
- Çocuğunuzu güvenilir bir yetişkine zorbalık hakkında haber vermeye teşvik edin. Çocuğunuzu, zorbalık yapanlara durmalarını söylemek için başkalarıyla birlikte hareket etmeye teşvik edin.
- Çocuğunuza zorbalığa uğramış olabilecek diğer çocuklara destek olmaları konusunda yardımcı olun. Çocuğunuzu zorbalığa uğrayan çocukları etkinliklere dahil etmeleri için teşvik edin.
Okul Öncesi & Sonrası Çocuk Bakımı
- Erken ve orta çocukluk döneminde çocukların yetişkin denetimine ihtiyaçları vardır. Sorumlu bir yetişkin, çocuğunuzu sabah okula hazırlamak ve siz işten eve dönene kadar, okul sonrası onunla ilgilenmek için hazır olmalıdır.
- Bir aile üyesi çocuğunuza bakacaksa, ebeveyn tarafından belirlenmiş programlar, disiplin ve ödevlerle ilgili paylaşım yapın.
- Ergenliğe yaklaşan çocuklar (11 ve 12 yaşındakiler), yaşlarına göre alışılmışın dışında bir olgunluk göstermedikçe okul sonrasında evde yalnız kalmamalıdırlar.
- Alternatif yetişkin gözetimi mevcut değilse, ebeveynler çocuklarını uzaktan denetlemek için özel çaba göstermelidir. Çocukların eve dönüş saatleri belirli olmalı ve bir komşuyla veya bir ebeveynle telefonla döndüklerini teyit etmeleri gerekir.
- Çocuğunuz için okul sonrası bir program seçerseniz, personelin eğitimi hakkında bilgi alın. Personel-çocuk oranı yüksek olmalı, sağlık sorunları ve acil durumları ele alacak eğitimli kişiler bulunmalı, odalar ve oyun alanı güvenli olmalıdır.
Uyku Rutini Oluşturma
- Bir çocuğun okulda başarılı olabilmesi için yeterli uyku alması çok önemlidir. Yeterince uyumayan çocuklar konsantre olmakta ve öğrenmede güçlük çekerler.
- Çocuğunuz için tutarlı bir yatma zamanı belirleyin ve her gece ona bağlı kalmasını sağlayın. Tutarlı bir yatma rutinine sahip olmak çocuğunuzun sakinleşmesine ve rahatlıkla uykuya dalmasına yardımcı olacaktır. Sıcak bir banyo, hikâye okumak ve iyi geceler öpücüğü sakinleşmeye yardımcı olabilecek uyku öncesi rutinleri olarak belirlenebilir.
- Çocuğunuzun yatmadan önce elektronik cihazları kapatmasını sağlayın.
- Küçük çocuklar uykuya dalmaya çalışırken evin mümkün olduğunca sessiz ve sakin olmasın sağlayın.
- Yetersiz uyku, ortaokul, lise ve üniversitede daha düşük akademik başarının yanı sıra daha yüksek devamsızlık ve geç kalma oranları ile ilişkilidir. Çoğu küçük çocuk için en uygun uyku süresi 10-12 saat ve ergenler için (13-18 yaş) 8-10 saat aralığındadır.
Etkili Çalışma ve Ödev Yapma Alışkanlığı Oluşturmak
- Küçük yaştan başlayarak ödev yapmaya elverişli bir ortam yaratın. Çocukların kendi odalarında veya evin başka bir yerinde sessiz, dikkat dağıtıcı olmayan ve çalışmayı teşvik eden bir çalışma alanına ihtiyaçları vardır.
- Ödev için yeterli zaman planlayın; bu zamanı planlarken okul sonrası etkinliklere katılımla ilgili seçimleri de plana ekleyin.
- Ev ödevi sırasında televizyonun ve diğer elektronik dikkat dağıtıcıların kapalı kalması için bir ev kuralı oluşturun.
- Çocuğunuzun bilgisayar ve internet kullanımını denetleyin.
- Çocuğunuz liseye geçtiğinde öğretmenleri ev ödevlerini elektronik ortamda teslim etmelerini ve çalışmalarını bilgisayarda yapmalarını bekleyebilir. Çocuğunuzun evde bir bilgisayara veya internete erişimi yoksa, temin edebilmek veya alternatifler bulabilmek adına öğretmenler ve okul yönetimi ile çalışın.
- Çocuğunuzun sorularını yanıtlamaya ve yardımcı olmaya hazır olun, ancak asla çocuğunuzun ödevini onun yerine yapmayın.
- Çocuğunuz çalışırken göz yorgunluğunu, boyun yorgunluğunu ve beyin yorgunluğunu hafifletmeye yardımcı olacak yönlendirmeler yapın. Kitaplarını birkaç dakikalığına kapatmak, esnemek ve periyodik olarak kısa aralar vermek faydalı olabilir.
- Çocuğunuz belirli bir derste zorlanıyorsa, çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğinize ilişkin öneriler için öğretmeniyle konuşun. Çocuğunuzun ödevleriyle ilgili endişeleriniz varsa öğretmenleriyle konuşun.
- Çocuğunuz odaklanmakta ya da ödevlerini tamamlamakta zorluk yaşıyorsa, çocuğunuzun öğretmeni veya rehberlik birimi ile görüşün.
- Öğretmenle çözülemeyen genel ödev problemleri için bir öğretmen düşünülebilir.
- Bazı çocukların ödevlerini düzenlemek için ekstra yardıma ihtiyacı vardır. Kontrol listeleri, zamanlayıcılar ve ebeveyn denetimi ev ödevi sorunlarının üstesinden gelmeye yardımcı olabilir.
- Bazı çocukların ödevlerini hatırlamak için yardıma ihtiyacı olabilir. Ödev defterleri gibi ödevlerini takip etmenin uygun bir yolunu bulmak için çocuğunuzla ve öğretmeniyle birlikte çalışın.
Kaynak: American Academy of Pediatrics (Copyright © 2017)