- Tik Nedir?
- Kronik Tik Bozukluğu Ne Demektir?
- Tourette Bozukluğu (Sendromu) Nedir?
- Basit ve Karmaşık Tikler Nelerdir?
- Tikler Hangi Durumlarla Beraber Görülür?
- Tik Bozukluklarının Sıklığı Nedir?
- Tikler Bastırılabilir mi?
Tik, ani, hızlı, tekrarlayıcı, ritmik olmayan hareketler veya seslerdir.
Tikler basit veya karmaşık (daha amaçlı, birden çok hareketi ve sesi içerebilen), geçici veya kronik olabilir. Kronik tikler motor ve/veya vokal olabilir. Tiklerin şiddeti artış ve azalış gösterir. Genellikle tiklere eşlik eden diğer sorunlar vardır; bunların en sık rastlananları dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), obsesif kompulsif bozukluk (OKB), diğer kaygı bozuklukları, akademik ve sosyal sorunlardır. Tiklerin kronik sayılması için yıldan fazla zamandır devam etmesi gereklidir, daha kısa süreli tikler geçici tikler olarak adlandırılabilir. Karmaşık vokal tikler kelimeleri, cümlecikleri içerebilir. Konuşmaların tekrar edilmesi, küfretme, uygunsuz hareketler şeklinde ortaya çıkabilir. Tiklere eşlik eden diğer bir özellik, tiklerden önce bireyin sanki tikleri tetikleyen hisler yaşamasıdır.
Kronik tikleri olan bireyler tiklerini kısa bir süre için de olsa, özellikle de sosyal olarak uygun olmayan ortamlarda baskılayabilirler, bu tiklerin istemsiz olmadığı anlamına gelmez. Tikler ayrıca stresle, sıcaklık değişiklikleri ile, yorgunlukla ve enfeksiyonlar sırasında artar. Bazı ilaçlar da tikleri arttırabilir.
Tourette Bozukluğu ise motor (hareket şeklindeki) ve sözel tiklerin bir arada bulunduğu bir kronik tik bozukluğudur.
Kronik tiklerin ortalama başlangıç yaşı 7’dir, sıklığının en çok olduğu yaş dönemi 9-12’dir. Daha sonra zamanla sıklığı azalmaya başlar. Tiklerin dörtte biri yetişkinlikte devam edebilir.
Okul çağı çocuklarında geçici tik sıklığı %5-10 arasında değişir. Erkeklerde iki kat daha sık rastlanır.
Tiklerin değerlendirilmesinde tam kan ve biyokimya, tiroid fonksiyon testleri (TFT) ve ferritin düzeylerine bakılması önerilir. Hızlı başlangıçlı ve ağır seyreden, atipik özellikler gösteren olgularda daha ileri tetkikler de istenebilir. Rutin olarak elektroensefalografi (EEG) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) önerilmez.
- Tik Bozukluklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Her Tik Tedavi Edilmeli midir?
- Tiklerin İlaçsız Tedavisi Nedir?
- Tikler İlaçla Nasıl Tedavi Edilir?
- Kullanılması Önerilmeyen Tedaviler Hangileridir?
Her tikin tedavi edilmesi gerekmez. Kronikleşmemiş, diğer bozukluklarla beraberlik göstermeyen ve önemli sosyal, akademik ve diğer sorunlara yol açmayan tiklerde “bekle gör” politikası uygulanmalıdır. Tiklerin ağırlığı kendiliğinden azalma ve artma gösterebildiğinden, tiklerdeki düzelmenin tedaviye mi bağlı olduğunu anlamak da bazen güç olabilir.
Orta derecede ağırlık gösteren tiklerin tedavisinde habit reversal therapy (alışkanlık düzeltme terapisi) kullanılabilir. Bu terapi çeşidinde her bir tik için ayrı uygulama yapılır. Karmaşık olmayan ve olgunun iyi uyum sağladığı durumlarda çok hızlı ve iyi sonuç alınabilir.
Tiklerin ilaçla olan tedavisinde birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçlar arasında Haloperidol, Risperidon, Pimozid, Flufenazin, Ziprasidon, Olanzapin, Ketiyapin, Aripiprazol, Sülpirid, Klonidin yer alır. Bu ilaçların kullanımı sırasında çeşitli yan etkiler olasıdır. Hekime danışılmadan kullanılmamaları ve danışmadan doz değişimi, ilaç almayı bırakma gibi uygulamaların yapılmaması gereklidir.
Tiklerin tedavisinde derin beyin stimülasyonu, tekrarlayıcı manyetik stimulasyon, özel diyetler, vitaminler vs kullanımı önerilmemektedir.
KAYNAK:
J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry, 2013;52(12):1341–1359.
Bunlar da İlginizi Çekebilir
